Türkiye'nin Rusya Federasyonu'ndan temin ettiği S-400 hava savunma sistemi, Ankara-Washington hattındaki en keskin gerilim noktası olmayı sürdürüyor. 2020 yılından beri yürürlükteki CAATSA yaptırımları, iki müttefik ülke arasındaki ilişkileri derinden etkiliyor. Peki, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) devreye soktuğu bu önemli kısıtlamalar paketi ne anlama geliyor? İşte, tüm detaylarıyla CAATSA yaptırımları ve Türkiye'ye yansımaları.
CAATSA YAPTIRIMLARI NEDİR?
CAATSA yaptırımlarının temel dayanağını, ABD Kongresi'nin 2017 senesinde kabul ettiği "Amerika'nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası" (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act – CAATSA) oluşturuyor. Bu yasa, ABD'nin ulusal güvenliğini tehdit ettiğini düşündüğü Rusya, İran ve Kuzey Kore gibi devletlere karşı ekonomik ve diplomatik baskı oluşturmak amacıyla tasarlandı.
YASANIN KAPSAMI VE TÜRKİYE'NİN DURUMU
CAATSA'nın kritik hükümlerinden biri, 231. madde olarak öne çıkıyor. Bu madde, Rusya'nın savunma ve istihbarat sektörleriyle "önemli düzeyde" ticari veya mali ilişki kuran tüm aktörlere yaptırım uygulanmasını zorunlu kılıyor. Türkiye'nin, Rusya'dan S-400 hava savunma füze sistemini satın alma kararı, ABD tarafından bu maddenin ihlali sayıldığı için yaptırım listesine dâhil edildi. Bu durum, Ankara'nın ulusal savunma tercihlerinin, ABD ile olan müttefiklik ilişkisini sınadığı kritik bir dönemeç oluşturdu.
TÜRKİYE'YE YÖNELİK KISITLAMALARIN İÇERİĞİ
ABD, Aralık 2020'de Türkiye'ye karşı CAATSA yaptırımlarını resmen uygulamaya koydu. Bu kararlar, Türk savunma sanayisini doğrudan etkileyen önemli adımları içeriyor:
-
Türkiye'nin F-35 Yeni Nesil Savaş Uçağı Programı'ndan tamamen çıkarılması.
-
Savunma Sanayii Başkanlığı'na (SSB) ve bazı kritik üst düzey yetkililere yönelik finansal ve teknolojik kısıtlamalar getirilmesi.
-
Özellikle ileri teknoloji transferlerinin ciddi biçimde sınırlandırılması.
YAPTIRIMLARIN KÜRESEL BOYUTU
CAATSA, sadece Türkiye'ye özgü bir uygulama değil; ABD'nin çıkarlarıyla çelişen diğer küresel oyuncuları da hedef alıyor. Örneğin, Çin Halk Cumhuriyeti, 2018 yılında Rusya'dan savaş uçakları ve füze sistemleri aldığı için aynı yasa kapsamında yaptırım tehdidiyle karşı karşıya kalmış ve nihayetinde kısıtlamalara tabi tutulmuştu.