Karl Marx haklı mıymış?

Referans gazetesi üç gündür bu konuda bir yazı dizisi yayımlıyor. Mesela Prof. Erinç Yeldan "Kriz, neoliberal küreselleşmenin geçersizliğini kanıtladı" diyor. Hatta Yeldan'a göre, yüz elli yıl önce, 1848'de Marx ve Engels'in yayımladığı Komünist Manifesto, "mevcut küresel krizi en iyi betimleyen belge"dir! İktisatçı Sungur Savran'a göre, dünya artık devletçiliğe geçecektir!

Bu görüşlerin aksine, Harvard Üniversitesi'nden Jeffrey Miron'a göre, "Kriz kapitalizmden kaynaklanmıyor... kredi kuruluşlarını aşırı risk almaya teşvik eden hükümet politikalarından kaynaklanıyor." David D. Callik'e göre, yaşadığımız süreç "Kapitalizm krizi değil, yönetişim krizi"dir.

Liberal Prof. Atilla Yayla'ya göre de kriz kapitalizmden değil, finans piyasalarında şişkinliklere yol açan yanlış politikalardan doğuyor. (Zaman, 3 Ekim)

Krizlerin doğurganlığı

Bu tartışmalar hemen hiç kimsenin fikrini değiştirmez ama çok faydalıdır çünkü zihin açıklığı kazandırır. Pratik hayatta ise yeni iktisat politikalarının oluşmasına yol açar.
1929 Krizi de bir yanda faşizmi, ama öbür yanda demokrasi dünyasında Keynesçi ekonomi politikalarını yaratmıştı. İleride ekonominin sırtında ağır bir yük haline gelecek olan "refah devleti"nin kökleri oralardadır.

Bugünkü kriz, dileyelim ki, derinleşerek radikalizme, faşizan rejimlere yol açmasın. Ama bugünkü kriz kesinlikle finansal sermaye hareketleri konusunda yeni teorilere ve düzenlemelere yol açacak.

Kemal Derviş bir buçuk yıl önce Hindistan Eximbank'ındaki konferansında bunu öngörmüştü.

Her neyse; piyasa ekonomisi ortadan kalkmayacaktır. Bugünkü devlet müdahaleleri sadece 'tedavi' içindir, sistemi değiştirmek için değildir. Daha dayanıklı bir piyasa ekonomisi ortaya çıkacaktır. 2001 krizinden Türk ekonomisinin güçlenerek çıkması gibi.

Ekonominin önemi

Marksizm ideoloji olarak öldüğü halde Marx'ın bir düşünür olarak hâlâ yaşıyor olması ilginçtir. Gerçekten Marx'ın kehaneti yani ideolojisi çökmüştür ama sosyolojik analizlerinden birçoğu önemini korumaktadır.
Liberalizmin büyük düşünürlerinden Karl Popper de Marksizme en büyük felsefi darbeyi indirdiği "Açık Toplum ve Düşmanları" adlı muhteşem eserinde, Marx'ın sosyolog yönünden övgüyle bahseder!

Gerçekten Marx'ın sosyolog yönü hatta 19. yüzyıl kapitalizmine ilişkin analizleri çok önemlidir. Ama Marx'ın kapitalist mülkiyetin sonunun geldiğini iddia ettiği "Komünist Manifesto" bugünkü küreselleşmeyi izah edemez.

Küreselleşme, yani uluslar arasındaki mal, sermaye ve bilgi akışı, kısa dönemli bir daralmadan sonra, artarak devam edecektir...
Bizim için hayati derecede önemli olan şudur: Ekonomik gelişme Türkiye için herhangi bir ülkeden daha önemlidir. Refahtan başka, gecikmiş sosyal entegrasyonumuzu, bütünleşmemizi geliştirmek, terörün sosyolojik tabanını da daraltmak için.

Ekonomi üzerine tartışmalar daima ufuk açıcıdır. (Bugün saat 15.00'te CNNTÜRK'te Prof. Korkut Boratav ve Prof. Seyfettin Gürsel ile bu kapitalizm-sosyalizm sorununu tartışacağım.)