Kahramanmaraş’ın Onikişubat ilçesindeki Direkli Mağarası’nda, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cevdet Merih Erek başkanlığında süren arkeolojik çalışmalar, insanlık tarihine ışık tutacak çarpıcı keşiflerle gündeme damgasını vurdu.
Kazı ekibi, günümüzden yaklaşık 13 bin yıl öncesine tarihlenen dört adet delikli boncuk ortaya çıkardı.
ANADOLU VE DÜNYA TARİH ÖNCESİNE YENİ BİR PENCERE
Radyokarbon (Karbon-14) metoduyla yedinci arkeolojik seviyede belirlenen bu eşsiz eserler, Direkli Mağarası’nın sadece Anadolu’nun değil, aynı zamanda tüm dünyanın tarih öncesi yaşam merkezleri arasındaki konumunu pekiştiriyor. Mağarada elde edilen veriler, bölgenin tarihsel önemini katlayarak artırıyor.
“DAHA DERİN KATMANLARA ULAŞIYORUZ”
Prof. Dr. Cevdet Merih Erek’in 19 yıl önce başlattığı kazı çalışmaları boyunca çok sayıda kalıntı ve alet gün yüzüne çıktı. Bu buluntular arasında Paleolitik döneme ait olduğu düşünülen, tahminen 14 bin yıllık Sansar ve Ayı Kafatasları da yer alıyor.
Kent ve Anadolu arkeolojisine kritik katkılarda bulunan Erek, keşfedilen yeni boncuklarla ilgili şu bilgiyi paylaştı:
“Bu yıl bulduğumuz boncuklar, karbon-14 analizine göre yedinci arkeolojik tabakada yer alıyor. Bu katman yaklaşık olarak milattan önce 11 bin yılına karşılık geliyor. Günümüzden itibaren hesapladığımız zaman, boncukların 13 bin yıllık bir döneme ait olduğunu kesinlikle söyleyebiliriz. Kazılarda daha aşağı seviyelere indikçe, daha eski dönemlerin izlerine ulaşıyoruz.”
GÖBEKLİTEPE İLE DİREKLİ MAĞARASI ARASINDAKİ FARK NE?
Göbeklitepe, yapısal özellikleri nedeniyle anıt, tapınak ve ritüel merkezi olarak nitelendiriliyor. Burada devasa taş yapılar, dikilitaşlar ve belirgin sembolik motifler öne çıkıyor. Direkli Mağarası ise ağırlıklı olarak kafatasları, yerleşik hayattan önceki avcı-toplayıcı dönemlere ait yaşam izleri ve kişisel eşya buluntularıyla henüz potansiyelini tam olarak keşfedilmeyi bekleyen bir alan olarak dikkat çekti.
Tarihsel açıdan, Direkli Mağarası’ndaki bulgular Göbeklitepe’den daha eski veya erken dönemlere ulaşabilir; “Mağara günümüzden 14 bin yıl öncesine kadar geriye gidiyor” tespiti bunu gösteriyor. Ancak “daha eski” olması, otomatik olarak “Göbeklitepe kadar anıtsal ve küresel çapta tanınmış” olduğu anlamına gelmiyor. Çünkü Göbeklitepe’nin mimarisi, anıtsallığı ve sembolik işlevi çok daha belirgin. Örneğin, Etiyopya’daki Gona bölgesinde yaklaşık 2,6 milyon yıl öncesine dayanan buluntuların olduğu biliniyor, fakat Gona, işlevi nedeniyle Göbeklitepe kadar popüler değil.
Bu yılki kazı sezonunun tamamlandığını açıklayan Prof. Dr. Cevdet Merih Erek ve araştırma ekibi, ileriki çalışmalarında bölgede Göbeklitepe’deki gibi anıtlar, semboller ve mimari yapılar, hatta yerleşim alanları bulabilirse, Kahramanmaraş tarihin kritik bir dönüm noktası haline gelebilir.
