Türkiye'nin önde gelen yer bilimcileri Prof. Dr. Sedat İnan ve Prof. Dr. Hasan Çetin, 2023 yılında Kahramanmaraş'ı sarsan yıkıcı depremlerin ardından, bölgedeki Ayran Kaynağı'nın sularında deprem öncesi sıra dışı değişimler tespit etti.
SUYUN SIRLARI VE DEPREMİN İPUÇLARI
Uzman jeologlar, yer kabuğundaki hareketliliğin ve stresin, gaz çıkışını artırdığını ve suyun kimyasal yapısını değiştirdiğini belirtiyor. Yapılan detaylı araştırmalar, depremden yaklaşık 5 ay önce Ayran Kaynağı'ndaki suların bu değişimleri sergilediğini ortaya koyuyor.
YER BİLİMCİLERİN KARARLI ÇABASI
Prof. Dr. Sedat İnan ve Prof. Dr. Hasan Çetin, "Yer bilimciler olarak bilimsel literatüre katkıda bulunmalıyız" diyerek Kahramanmaraş deprem bölgesindeki fay hattı üzerinde yer alan Ayran Kaynağı'nı mercek altına aldı. İnan ve Çetin, geçmişte yapılan yer altı çalışmalarının önemine vurgu yaparak, "2005 yılındaki istasyonlarımız burada olsaydı, bu değişimleri depremden önce tespit edebilirdik" dedi.
AYRAN KAYNAĞI'NDA ŞAŞIRTICI BULGULAR
İstanbul Teknik Üniversitesi laboratuvarlarında yapılan analizlerde, depreme en yakın kaynak olan Ayran Kaynağı'ndan alınan su örneklerinde, depremden yaklaşık 5 ay önce değerlerde belirgin bir artış gözlendi.
DEĞERLERDEKİ ANOMALİLERİN İSTATİSTİKSEL ANALİZİ
- Kalsiyum: Normal değeri 7 mg/L iken, 18 mg/L'ye yükseldi.
- Diğer elementler: Benzer şekilde, diğer elementlerde de önemli artışlar tespit edildi.
Prof. Dr. Hasan Çetin, "Sulardaki anomaliler, depremden 5 ay önce, 14 Eylül 2022'de başladı. Tüm elementlerde yükselme gözlemledik. Bu artış, deprem anına kadar sürdü ve depremden birkaç gün sonra değerler normale döndü" şeklinde konuştu.
GÖZLEM İSTASYONLARININ EKSİKLİĞİ
Prof. Dr. Sedat İnan, 2005 yılında TÜBİTAK destekli kapsamlı bir yer altı inceleme projesinin önemine dikkat çekerek, "Bu proje kapsamında Marmara Bölgesi'nde ve diğer bölgelerde yıllarca gözlemler yaptık ve depremlerden önce önemli anomaliler tespit ettik. 2012'de tüm istasyonlar kaldırıldı ve 2023'te maalesef gözlem istasyonumuz olmadan depremleri yaşadık" dedi.
DÜNYA GENELİNDE SU İZLEME YÖNTEMİ
Prof. Dr. Hasan Çetin, su izleme yönteminin dünya genelinde yaygın olarak kullanıldığını belirterek, radon gazı gibi diğer göstergelerin de izlenmesi gerektiğini kaydetti. İnan, bu tür projelerin meteoroloji istasyonları gibi sürekli ve düzenli olması gerektiğini belirtti.
YER ALTI İNCELEMELERİNE YATIRIMIN ÖNEMİ
Deprem öncesi yer bilimleri aktivitelerini izlemenin maliyetinin, depremin yol açtığı kayıplarla kıyaslandığında çok küçük olduğunu söyleyen Prof. Dr. Sedat İnan, "Depremde 100 milyar doların üzerinde kayıp yaşadık, yer altı incelemeleri ise 5-10 milyon dolar civarında" dedi.
Yer altı gözlemlerinin devlet kurumları tarafından sürekli olarak yapılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Hasan Çetin, gelişmiş ülkelerde bu tür istasyonların sürekli izlendiğini ve Türkiye'de de bu mekanizmanın devlet bünyesinde yürütülmesi gerektiğini söyledi.
