Türk Hava Kuvvetleri’nin kahraman pilotlarından Cengiz Topel, Cumhuriyet döneminin ilk hava harp şehidi olarak tarihte yerini aldı.
2 Eylül 1934'te İzmit’te dünyaya gelen Topel, Trabzonlu tütün eksperi Hakkı Topel ile Mebuse Topel’in oğluydu. İlkokula Bandırma’da başladı, Gönen’de devam etti. Babasının vefatı sonrası ailesiyle Kadıköy’e taşındı. Eğitim hayatını Kadıköy Yel Değirmeni Okulu'nda tamamladıktan sonra Haydarpaşa Lisesi’ne, ardından Kuleli Askerî Lisesi’ne geçti.
1953’te Kuleli’den mezun olan Topel, 1955’te Kara Harp Okulu’nu bitirerek Türk Silahlı Kuvvetleri'ne asteğmen rütbesiyle katıldı. Küçük yaşlardan itibaren havacılığa duyduğu ilgi sayesinde hava sınıfına geçti ve pilotluk eğitimi için Kanada’ya gönderildi. Eğitimini başarıyla tamamlayan Topel, 1957’de Türkiye’ye döndü.
Sırasıyla Merzifon 5. Ana Jet Üs Komutanlığı ve Eskişehir 1. Hava Ana Jet Üssü’nde görev aldı. 1963’te yüzbaşılığa terfi etti.
KIBRIS’TA TARİHİ GÖREV: UYARI UÇUŞU
1964 yılında Kıbrıs’ta Türk halkına yönelik artan Rum saldırıları karşısında Türkiye, caydırıcı önlemler kapsamında hava harekâtına başvurdu. Rumlar, 5 Ağustos'ta Erenköy ve çevresine tank destekli saldırılar düzenledi. Saldırılara tepki olarak Türk jetleri 7 Ağustos’ta bölgeye gönderildi.
8 Ağustos 1964’te Eskişehir’den kalkan dört savaş uçağının başında, kol komutanı olarak Yüzbaşı Cengiz Topel yer aldı. Topel’in bulunduğu F-100F savaş uçağı, ikinci dalışa hazırlanırken düşman ateşiyle isabet aldı. Paraşütle atlayan Topel, Lefke yakınlarında Rum köyü Peristeronori civarına iniş yaptı.
ESİR ALINDI, İŞKENCEYLE ŞEHİT EDİLDİ
Topel’in iniş yaptığı bölgeye kısa sürede ulaşan üç Rum askeri, onu esir aldı. Olay yerinde mermileri bitene kadar direndiği belirtilen Topel, ardından uluslararası savaş hukukuna aykırı şekilde işkenceyle öldürüldü.
Rum kesimi, Topel’in yaralı yakalandığını ve hastanede hayatını kaybettiğini iddia etti. Ancak diplomatik girişimlerle naaşı 12 Ağustos 1964’te Türkiye’ye getirildi.
14 Ağustos 1964 tarihinde Edirnekapı’daki Sakızağacı Hava Şehitliği’nde düzenlenen törenle toprağa verildi.
ADI HER YERDE YAŞATILIYOR
Cengiz Topel’in adı, Türkiye’nin pek çok il ve ilçesinde cadde, sokak, park ve okullara verildi. Kıbrıs Türk halkının da simgesi hâline gelen Topel için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde anıt ve müze kuruldu. Lefke yakınlarındaki Şehit Cengiz Topel Anıtı, 1990’dan bu yana ziyarete açık.
Bu anıt parkta, Topel’in paraşütle atlayışını gösteren kabartma, vurulan uçağın parçaları ve biyografisine ait panolar yer alıyor. Ayrıca anıt içinde bir büst ile birlikte Kıbrıs ve Türkiye’deki cenaze törenlerinden fotoğraflar da sergileniyor.
2019 yılında kapsamlı bir restorasyon sürecinden geçen anıtta, Topel’in vurulan F-100 savaş uçağının bire bir modeli sergilenmeye başlandı.
ŞEHİT CENGİZ TOPEL’İN HATIRASI KIBRIS’TA YAŞIYOR
Lefke ile Güzelyurt arasında sahil yolu üzerindeki Şehit Yüzbaşı Cengiz Topel Anıtı, KKTC’de en sık ziyaret edilen şehitliklerden biri. 7,5 kilometre uzaklıktaki Lefke ve 17 kilometre mesafedeki Güzelyurt halkı için hem tarihî hem de duygusal bir anlam taşıyor.
Türk Hava Kuvvetleri’nin gurur kaynağı olan Cengiz Topel, hem cesareti hem de vatan sevgisiyle anılmaya devam ediyor.
