Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, %25'lik kira zammının kaldırılmasının ardından fiyatlarda meydana gelen değişimleri canlı yayında açıkladı.
Şimşek, "Dünyada hizmet enflasyonu genelde gecikmeli tepki veriyor. Bunun yanı sıra Türkiye’ye özgü bazı durumlar da söz konusu. Kiralara getirilen %25'lik üst limit, Temmuz itibarıyla kaldırıldı. Bu değişiklikle birlikte yenilenen kira sözleşmeleri, son yıllardaki enflasyon artışlarını yansıtma çabası içinde. Bu bağlamda, kiralarda %120'ye yakın bir artış gözlemleniyor" dedi.
YENİ VE ESKİ KİRALAR ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Peki, eski ve yeni kira bedelleri arasında ne kadar fark var? Yenilenen kira sözleşmeleriyle piyasadaki yeni kiralık dairelerde fiyat artışları ne kadar sınırlı kaldı? Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, İstanbul, Ankara ve İzmir'deki fiyat artışları hakkında önemli bilgiler paylaştı. Özelmacıklı, yapılan araştırmaların kiracıların %80'inin bütçelerine uygun ev bulamayacağına inandığını ifade etti.
KİRALARDAKİ ARTIRIMLARIN NEDENLERİ
Gayrimenkul Uzmanı Özelmacıklı'nın açıklamaları şu şekilde:
"Son bir yıl içinde kira fiyatları, satılık daire fiyatlarına oranla yaklaşık iki kat artış gösterdi. Krediye erişimdeki zorluklar ve mal sahiplerinin %25 kira sınırlamasasının kaldırılmasından sonra kiraya verme isteklerinin artması, kira fiyatlarının yükselmesine sebep oldu."
TALEP ARTIKÇA FİYATLAR YÜKSELİYOR
Kiralık dairelere olan talep, kentsel dönüşüm, evlenme, üniversite öğrencilerinin barınma ihtiyaçları ve deprem sonrası daha sağlam yapılara geçiş gibi nedenlerle artış gösterdi. Yabancılara yönelik ihtiyaçlar da kiralık konut talebini artırıyor.
YENİLENEN KİRA SÖZLEŞMELERİNDEKİ SORUNLAR
Yeni kiralık daireler, piyasa fiyatlarına daha yakın bir düzeyde olmasına rağmen, yenilenen kira sözleşmelerinde %25'lik sınırın bazı kontratlarda üç yıl kadar sürdüğü görüldü. Bu dönemdeki yenilenen sözleşmeler, piyasa gerçeklerinin çok altında kalmaya devam etti.
ESKİ VE YENİ KİRALAR ARASINDAKİ FARK
Yenilenen kira sözleşmelerindeki %25 sınırlaması, eski ve yeni kiralar arasında 4-5 kat farkların oluşmasına yol açtı. Bu süreçte, mal sahipleri ve kiracılar arasında müzakereler sürüyor.
ENFLASYONUN ÜZERİNDE ARTIŞLAR
Genel olarak yenilenen kira sözleşmelerinde enflasyonun üzerinde artışlar gözlemleniyor. Kiracıların %80’i mevcut evlerinden başka bir yere taşınmak istediklerinde bütçelerine uygun bir konut bulamayacaklarını düşünüyor. Bu durum, kiracıların daha yüksek artışlarla karşılaşmalarına yol açıyor.
PAYLAŞILAN ORANLAR PİYASAYLA UYUMLU
Ülkemizde kira artışları ortalama enflasyon seviyesinde seyretse de bu oranlar illere göre farklılık gösterebiliyor. İlanlarda belirtilen kira fiyatları, genellikle son bir yılı kapsadığı için net bir istatistik sağlamıyor. Yenilenen kira sözleşmeleri ise en iyi Hazine ve Maliye Bakanlığı kira beyanları üzerinden analiz edilebiliyor.
TÜRKİYE'DE ORTALAMA KİRA FİYATI NE?
Son dönemde kiralık ilan sayısındaki artış dikkat çekiyor. Kiralık konut ilanlarının yayında kalma süreleri bazı illerde uzarken, diğerlerinde kısalıyor. Ağustos ayı itibarıyla ülke genelinde ortalama kiralık konut metrekare fiyatı 185 TL seviyelerinde. Yani 100 metrekarelik bir dairenin kirası 18 bin 500 TL civarında.
KİRALIK KONUT FİYATLARINDA YILLIK ARTIŞ
Son bir yılda kiralık konut ilanlarında artış oranı %47 seviyelerine ulaştı. İlan fiyatları %47 artarken, yenilenen kira kontratlarında artış oranı %120'lere kadar çıkmış durumda.
İSTANBUL, ANKARA VE İZMİR'DEKİ FİYAT ARTIŞLARI
Yıllık kira artış oranları, İstanbul'da %46, Ankara'da %56, İzmir'de ise %65 seviyelerinde. İstanbul'da kiralık konut metrekare fiyatı 240 TL, Ankara'da 180 TL, İzmir'de ise 210 TL düzeylerinde.
YENİ KİRALARDAKİ ARTIŞ SINIRLI
%25'lik sınırın kaldırılması, kira fiyatlarının hızlı bir şekilde artmasını sağlamadı. Mevsimsel etkiler nedeniyle kiralamada durağan bir dönem yaşanıyor. Bu artışlar, daha çok yenilenen kira sözleşmelerinde görülüyor; yeni kiralamalarda artışlar daha sınırlı kaldı.
EV SAHİPLERİ YASAL SINIR ÜZERİNDE ZAM İSTEYEBİLİR Mİ?
Mal sahipleri, enflasyon ortalamasının üzerinde bir kira bedeli talep edebilirken, kiracılar için üst sınır üzerinden ilerlemek mümkün. Kira kontratında belirtilen artış oranlarına dikkat etmek gerekiyor. Kiracı lehine yazılmış her şey, hukuken geçerlidir. Kira artışı, %30 şeklinde belirtilmişse bu oranda uygulanır. Üst sınır ise TÜFE'nin 12 aylık ortalamasıdır; mal sahibi bu bedelin üzerinde artış talep edemez. Düşük artış oranlarında taraflar mutabık kalabilir, üst sınır TÜFE'deki oranlardır. Kira tespit davaları ise ilgili yasal süreler dolduktan sonra açılabilir.