Kahramanmaraş’ta kamu ve özel sektörde görev yapan on binlerce çalışanın haklarını doğrudan etkileyen önemli bir yasal düzenleme yürürlüğe girdi. 2017 yılında yapılan değişiklikle birlikte, işçilerin kıdem ve ihbar tazminatları başta olmak üzere tüm alacakları için zaman aşımı süresi beş yıl olarak belirlendi. Bu yasal sınır, işten ayrılan çalışanların haklarını yasal süreçte kaybetmemeleri açısından hayati önem taşıyor.
KIDEM VE İKRAMİYE DAHİL TÜM HAKLAR 5 YILDA ZAMANAŞIMINA UĞRUYOR
Yasal düzenleme öncesinde işçi alacaklarının bir kısmı için 10 yıl, bir kısmı içinse 5 yıl olan zaman aşımı süreleri, 2017’deki değişiklikle tek bir süreye (5 yıl) eşitlendi. Bu düzenleme, aşağıdaki tüm işçi alacakları için geçerlidir:
-
Kıdem ve İhbar Tazminatları
-
Yıllık İzin Ücretleri
-
Fazla Mesai Ücretleri
-
İkramiyeler
-
Bayram ve Genel Tatil Ücretleri
-
Haksız Fesih Tazminatları
Bu demektir ki, Kahramanmaraş’ta bir çalışan, iş sözleşmesinin sona ermesinin ardından beş yıl içinde dava açmazsa, bu hakları zamanaşımına uğrar ve dava yoluyla talep etme hakkını kaybeder.
ZAMAN AŞIMI SÜRESİ NE ZAMAN İŞLEMEYE BAŞLIYOR?
Zaman aşımı süresinin başlangıç tarihi, alacağın niteliğine göre farklılık gösteriyor:
-
Sözleşme Sona Erdiğinde Başlayanlar: Kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık izin ücreti gibi toplu ödenen alacaklarda zaman aşımı, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlıyor.
-
Periyodik Ödemelerde Başlayanlar: Fazla mesai, ikramiye gibi düzenli ödenmesi gereken ücretlerde ise zaman aşımı, alacağın her ödeme döneminde ayrı ayrı işlemeye başlıyor.
Örnek vermek gerekirse, 1 Aralık 2020 tarihinde işten ayrılan Kahramanmaraşlı bir çalışan, tazminat gibi toplu alacakları için en geç 1 Aralık 2025 tarihine kadar dava açmak zorundadır.
2017 ÖNCESİ SÖZLEŞMELERDE DURUM FARKLI
Yasa, 25 Ekim 2017 tarihinden önce sona eren iş sözleşmeleri için geçici bir hüküm uyguluyor. Bu sözleşmelerde zaman aşımı süresi normalde 10 yıl olarak kalmaya devam ediyor. Ancak, yasanın yürürlüğe girmesinden sonra geçen süre beş yılı geçemiyor. Bu detay, Kahramanmaraş’ta eski bir işinden ayrılan bazı çalışanların hâlâ dava açma hakkına sahip olabileceği anlamına geliyor. Hak sahiplerinin, hak kaybı yaşamamak için zaman aşımı hesaplamalarını bir uzmandan destek alarak dikkatlice yapması gerekiyor.
DİĞER KANUNLARDA ÇALIŞANLARI DA KAPSIYOR
Beş yıllık zaman aşımı süresi kısıtlaması sadece 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki çalışanlarla sınırlı kalmıyor. Aynı zamanda;
-
Türk Borçlar Kanunu,
-
Basın İş Kanunu (Gazeteciler),
-
Deniz İş Kanunu (Gemi Adamları)
kapsamında çalışan tüm işçileri de etkiliyor. Dolayısıyla, Kahramanmaraş’taki basın mensupları, deniz taşımacılığı sektöründekiler ve diğer statülerde çalışanlar da bu düzenlemeye uymak zorundadır.
HAKİM RE’SEN ZAMAN AŞIMINI UYGULAYAMIYOR
Dava sürecine dair önemli bir yasal detay, işverenin tutumuyla ilgilidir. İşveren, açılan davada zaman aşımı itirazını açıkça belirtmezse, mahkeme hâkimi zaman aşımı süresini kendiliğinden (re’sen) dikkate alamıyor. Bu durum, Kahramanmaraş’ta zaman aşımı süresi dolan bir işçinin dahi teknik olarak dava açabileceği, ancak işverenin itiraz etmesi durumunda alacağın düşeceği anlamına geliyor.
