M.Ö. 2 binlerde Pisidya Bölgesi'nde Luvi ve Arzava toplulukları yerleşikti. Ancak Hititler, bu bölge üzerinde kesin bir egemenlik kuramamışlardır. MÖ 1200'lerde Ege Göç Kavimleri, Anadolu'nun siyasi yapısını değiştirerek Arzava Ülkesi Konfederasyonu'nun sonunu getirdi. Daha sonra bu bölge bir dizi devletin egemenliği altına girdi: Frigler, Lidyalılar, Persler, Büyük İskender ve Romalılar.
Roma döneminde Isparta, bazı önemli yerleşim merkezlerinin merkezi oldu. Bizans İmparatorluğu döneminde, Isparta önemli bir din merkezi haline geldi. Ortaçağ boyunca, Isparta ve çevresi, İslam Devletleri ve Bizanslılar arasında önemli savaşlara sahne oldu. Abbasi döneminde kısa bir süre için Arap egemenliği altına girdi.
Selçuklu döneminde Isparta, Selçuklu Sultanı III. Kılıçarslan tarafından fethedildi. Selçuklu eserleri arasında olan Ulu Cami, 1299 tarihini taşır. Isparta, daha sonra Osmanlı Devleti'nin egemenliğine girdi.
Osmanlı döneminde, Isparta'nın ekonomisi ve sosyal yapısı, özellikle dokumacılık, bağcılık ve boyacılık gibi sektörlerde büyüdü. Ancak bu dönemde, Isparta, ayaklanmalar, depremler ve su baskınları gibi zorluklarla da karşı karşıya kaldı.
19. yüzyılın sonlarına doğru, Isparta'nın ekonomik ve sosyal yapısında önemli değişiklikler oldu. 20. yüzyılın başlarında, Isparta'nın nüfusu ve ekonomisi büyüdü. Ancak bu dönemde, Isparta, işgal kuvvetlerinin hedefi oldu. Ancak Isparta halkı, işgallere karşı direndi ve İtalyan işgal güçlerini geri püskürtmeyi başardı.
Isparta'nın tarihi, farklı kültürlerin ve devletlerin etkisinde kalmış, ancak kendi özgün karakterini korumuş bir kenttir. Bu tarih, Isparta'nın bugünkü kimliğini şekillendiren zengin ve renkli bir geçmişe işaret ediyor.
ISPARTA'NIN ESKİ ADI NEYDİ?
Anadolu toprakları, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu medeniyetler, kendi izlerini, kültürlerini ve isimlerini bu topraklara bırakmışlardır. Bu izlerden biri de, Türkiye'nin güneybatısında bulunan Isparta kentinin adıdır. Ancak Isparta adının kökeni üzerine kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Farklı teoriler, Isparta'nın isim kökenini aydınlatmaya çalışmış, fakat birçok görüş arasından hangisinin doğru olduğunu belirlemek zordur.
Bir teori, Büyük İskender'in Anadolu'ya yayılmasının ardından, Mora Yarımadası'ndan gelen Ispartalıların, Anadolu'nun batısına göç ettikleri ve bu göçler esnasında Isparta kentini kurdukları yönündedir. Eğer bu teoriye inanırsak, Isparta'nın ismi, Spartalılardan gelmektedir. Efsaneye göre, bu göçmenler önceden "Baris" adında bir şehirde yaşayan yerlilerle karşılaşmış ve bu iki topluluk bir arada yaşamaya başlamıştır. Yerleşik topluluğun adıyla, Spartalıların adının birleşiminden "İsparita" ismi doğmuş ve zamanla bu isim "Isparta"ya dönüşmüştür.
Diğer bir teori ise, Yunan dilinde "İsporada" kelimesinin "dağınık" anlamına geldiği ve bu kelimenin, şehrin coğrafi yapısını ifade etmek için kullanıldığı yönündedir. Eğer bu teoriye inanırsak, Isparta adının, şehrin dağınık yapısından geldiğini söyleyebiliriz.
