İnsan Hakları İzleme Örgütü, yeni MİT Kanunu’nun hak ihlallerini açığa çıkarttığını ve gazetecileri hapis cezasıyla tehdit ettiğini belirtti. Kanunun uluslararası yasalar ile BM tavsiyelerine aykırı olduğu ifade edildi.


İn­san Hak­la­rı İz­le­me Ör­gü­tü (Hu­man Rights Watch) ye­ni MİT Ka­nu­nu’­na yö­ne­lik sert eleş­ti­ri­ler yö­nel­ten bir açık­la­ma yap­tı. Ka­nun ile bir yan­dan Mİ­T’­in iz­le­me, göz­le­me ve din­le­me yet­ki­li­le­ri­nin ar­tı­rıl­dı­ğı di­ğer yan­dan da teş­ki­la­ta at­fe­di­le­bi­le­cek hak ih­lal­le­ri­ni açı­ğa çı­kar­tan ga­ze­te­ci­le­rin ha­pis ce­za­sıy­la teh­dit edil­di­ği kay­de­dil­di.
GECİKMEDEN DEĞİŞTİRİLMELİ
Ye­ni ka­nu­nun, dev­le­tin he­sap ve­re­bi­lir­li­ği il­ke­si­ni, ba­sın öz­gür­lü­ğü­nü ve özel ya­şa­mın do­ku­nul­maz­lı­ğı hak­kı­nı ze­de­le­ye­cek ni­te­lik­te ol­du­ğu­nu vur­gu­la­yan İn­san Hak­la­rı İz­le­me Ör­gü­tü, “Ka­nun­da yer alan birçok önem­li dü­zen­le­me Tür­ki­ye­’nin in­san hak­la­rı ala­nın­da­ki hem ulus­la­ra­ra­sı hem de iç hu­kuk­tan kay­nak­la­nan yü­küm­lü­lük­le­ri­ni ih­lal edi­yor, do­la­yı­sıy­la bu dü­zen­le­me­le­rin hiç ge­cik­me­si­zin de­ğiş­ti­ril­me­si ge­re­ki­yo­r” uya­rı­sın­da bu­lun­du.
İn­san Hak­la­rı İz­le­me Ör­gü­tü Tür­ki­ye Ra­por­tö­rü Em­ma Sinc­la­ir-Webb, Ye­ni MİT Ya­sa­sı, bir yan­dan teş­ki­la­ta ne­re­dey­se sı­nır­sız yet­ki­ler ve­rir­ken, di­ğer yan­dan da bu yet­ki­le­rin su­is­ti­ma­li­ni açı­ğa çı­kart­ma­ya ça­lı­şan­la­rın ce­za­lan­dı­rıl­ma­sı­nı ön­gö­rü­yor” de­di.
ULUSLARARASI YASALARA AYKIRI
Açık­la­ma­da, MİT Ka­nu­nu­’nun ulu­sa­larara­sı ya­sa­la­ra da ay­kı­rı ol­du­ğu be­lir­ti­le­rek şu ifa­de­le­re yer ve­ril­di: “Tür­ki­ye­’nin ye­ni MİT Ya­sa­sı’n­da­ki bu dü­zen­le­me­ler Bir­leş­miş Mil­let­ler dü­şün­ce ve ifa­de öz­gür­lü­ğü özel ra­por­tö­rü Frank La Ru­e’­nun tav­si­ye­le­riy­le çe­li­şi­yor. La Ru­e, BM İn­san Hak­la­rı Kon­se­yi’­ne sun­du­ğu 2013 ta­rih­li ra­po­run­da, ‘İn­san hak­la­rı­nın kul­la­nıl­ma­sı­nı en­gel­le­yen mü­da­ha­le­le­ri hak­lı gös­ter­mek için, sı­nır­la­rı bel­li ol­ma­yan bir ulu­sal gü­ven­lik kav­ra­mı­na baş­vu­rul­ma­sı cid­di bir en­di­şe kay­na­ğı­dı­r’ di­yor. İz­le­me fa­ali­yet­le­ri­nin esa­sı, kap­sa­mı ve sü­re­si sı­nır­lan­dı­rıl­ma­lı. Ay­rı­ca özel ya­şa­mın do­ku­nul­maz­lığına yö­ne­lik hak­sız mü­da­ha­le­ler için uy­gun taz­min ve te­la­fi yön­tem­le­ri be­lir­len­me­li.


En sorunlu 3 değişiklik


İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün yeni yasada insan hakları açısından en sorunlu gördüğü düzenlemeler üç ana başlık altında toplanıyor


1.Meşru yayınlara ceza


Ba­sın öz­gür­lü­ğü­nü, ifa­de öz­gür­lü­ğü­nü ve ka­mu­oyu­nu il­gi­len­di­ren bil­gi­le­re eri­şim hak­kı­nı ze­de­lediği belrtilen ya­sanın is­tih­ba­rat fa­ali­yet­le­ri ve MİT men­sup­la­rı ile il­gi­li bil­gi­le­ri ka­mu­oyu­na sız­dı­ran ki­şi­le­re ve­ri­le­cek ha­pis ce­za­la­rı­nı ar­tı­rdığı vurgulandı.
Ya­sanın ilk de­fa sız­dı­rı­lan bil­gi­le­ri rad­yo, te­le­viz­yon, in­ter­net, sos­yal med­ya ve di­ğer med­ya araç­la­rı veya kit­le ile­ti­şim araç­la­rı va­sı­ta­sıy­la ya­yın­la­yan, ya­yan ve­ya açık­la­yan ga­ze­te­ci ve edi­tör­le­rin de 3 ila 9 yıl ara­sı ha­pis­le ce­za­lan­dı­rıl­ma­sı­nı ön­gö­rdüğüne dikkat çekilen açıklamada, “Ka­mu­oyu­nu meş­ru ola­rak il­gi­len­di­ren ko­nu­la­rın ya­yın­lan­ma­sı­nı ce­za­lan­dı­ran ya­sa, bu yö­nüy­le hal­kın hü­kü­met­ten ve ona bağ­lı ku­rum­lar­dan, öz­gür med­ya ara­cı­lı­ğıy­la he­sap sor­ma hak­kı­na doğ­ru­dan ve açık bir en­gel teş­kil edi­yor” uyarısında bulunuldu.


2.Mahrem bilgiye erişim


Ye­ni ya­sanın, Mİ­T’­e bi­rey­ler hak­kın­da­ki mah­rem bil­gi­le­ri, bel­ge­le­ri ve ve­ri­le­ri ka­mu ku­rum ve ku­ru­luş­la­rın­dan, ban­ka­lar­dan, ar­şiv­ler­den, şir­ket­ler­den, di­ğer tü­zel ki­şi­ler­den ve hat­ta tü­zel ki­şi­li­ği ha­iz ol­ma­yan ör­güt­ler­den, mah­ke­me ka­ra­rı ol­mak­sı­zın top­la­ya­bil­me­si için çok ge­niş yet­ki­ler ve­rdiği ve ta­lep edil­di­ğin­de bu bil­gi­le­rin Mİ­T’­e ve­ril­me­si­ni zo­run­lu kı­ldığı hatırlatıldı.
Mİ­T’­in gö­rev ve yet­ki­le­ri­ni kul­lan­ma­sı­na en­gel ol­manın 2 ila 5 yıl arasında ha­pis­le ce­za­lan­dı­rı­la­cak suç ola­rak ta­nım­la­ndığı ifade edilerek şu hususlara dikkat çekildi: “Teş­ki­lat ta­ra­fın­dan ta­lep edi­len bil­gi­le­ri ver­me­mek ko­lay­lık­la teş­ki­la­tı gö­re­vi­ni yap­mak­tan alı­koy­mak ola­rak yo­rum­la­nıp, ha­pis­le ce­za­lan­dı­rı­la­bi­lir. Mah­ke­me ka­ra­rı ol­mak­sı­zın ku­ru­ma te­le­ko­mü­ni­kas­yon ka­nal­la­rın­dan ge­çen dış is­tih­ba­rat, mil­li sa­vun­ma, te­rö­rizm  ile si­ber gü­ven­lik­le il­gi­li ve­ri­le­ri top­la­ma iz­ni ve­ri­li­yor.”


3.Savcılık soruşturmasına MİT karar veriyor


MİT per­so­ne­li­ne yö­ne­lik şi­ka­yet ve­ya ih­bar durumunda sav­cı­lı­ğın MİT Müs­te­şar­lı­ğı­’na bil­gi ver­me­si­nin zorunlu kılındığını hatırlatan İnsan Hakları İzleme Örgütü şu tehlikelere işaret etti: “Mİ­T’­in iddiaların, fa­ali­yet­le­ri­ne iliş­kin ol­du­ğu­nu be­lirt­me­si halin­de sav­cı­lık so­ruş­tur­ma­sı dur­du­ru­lu­yor. Ya­ni su­is­ti­mal id­di­ala­rı kar­şı­sın­da sav­cı­la­rın, re’­sen so­ruş­tur­ma aç­ma ve­ya teş­ki­la­t fa­ali­yet­le­ri­ni yar­gı de­ne­ti­me ta­bi tut­ma yet­ki­si bu­lun­mu­yor. Bu­ra­da­ki teh­li­ke gö­rev­ ifa­sı sı­ra­sın­da, ör­ne­ğin iş­ken­ce gi­bi ağır in­san hak­la­rı ih­lal­le­ri ya­pan is­tih­ba­rat per­so­ne­li­ne de ya­sal do­ku­nul­maz­lık sağ­lan­ma­sı ola­sı­lı­ğı. Teş­ki­la­tın fa­ali­yet­le­riy­le il­gi­li sav­cı­lık so­ruş­tur­ma­sı açı­lıp açıl­ma­ya­ca­ğı­na, teş­ki­la­tın ken­di­si ka­rar ve­ri­yor. Mİ­T ta­le­bini ye­ri­ne ge­ti­ren­le­rin hu­ku­ki ve ce­za­i so­rum­lu­lu­ğu doğ­ma­ya­ca­ğı be­lir­ti­li­yor. Bu hak ih­lal­le­ri­nin do­ku­nul­maz­lık zır­hı­na bü­rün­dü­rü­le­bi­le­ce­ği­ni gös­te­ren baş­ka işa­ret. Teş­ki­la­tın ken­di­si ve­ya Baş­ba­kan, bir ta­nık­lık da­ve­ti­ni, ‘dev­le­t çı­kar­ı zo­run­lu kıl­mı­yo­r’ gi­bi be­lir­siz se­bep ile­ri sü­re­rek red­de­de­bi­lir.”


BUGÜN GAZETESİ