İLKE Vakfı'nın Toplum Araştırmaları ve Geliştirme Merkezi (TODAM) tarafından hazırlanan "Toplumun Görünümü 2023: Kent ve Konut" başlıklı rapor, Türkiye'nin sosyoekonomik durumunu 81 il bazında detaylı bir şekilde analiz ediyor. 13 Şubat 2024 tarihinde İstanbul'da düzenlenen bir etkinlikle kamuoyuna sunulan rapor, Dr. Elyesa Koytak'ın editörlüğünde kent ve konut meselelerini ele alıyor. Bu çalışma, özellikle konut piyasasındaki mevcut durumu ve konut edinme zorluklarını gün yüzüne çıkarıyor.
KONUT FİYATLARI VE ASGARİ ÜCRET ARASINDAKİ UÇURUM
Rapor, konut fiyatlarının asgari ücret karşısında ulaşılmaz hale geldiğini ortaya koyuyor. Asgari ücretle geçinmek zorunda olan bir bireyin, ortalama bir konuta sahip olabilmesi için maaşının tamamını harcaması halinde bile 17 yıl süreyle ödeme yapması gerektiği belirtiliyor. Aralık 2023 itibarıyla, ortalama bir konut fiyatının 3 milyon TL'yi aştığı Türkiye'de, bu durum konut sahibi olma hayalinin neredeyse imkansız bir hale geldiğine işaret ediyor.
İKİNCİ EL KONUT PAZARINDA İSTANBUL ÖRNEĞİ
Rapor, özellikle İstanbul'da ikinci el konut piyasasının canlılığını vurguluyor. Yüksek inşaat maliyetleri ve döviz kurlarındaki artış nedeniyle yeni konut projelerinin azaldığı, buna karşılık ikinci el konutlara olan talebin arttığı belirtiliyor. İstanbul'da satılan her on evden yedisinin ikinci el olduğu ve bu durumun olası bir deprem riski açısından ciddi endişeler yarattığı ifade ediliyor.
KONUT SAHİPLİĞİNDEKİ DÜŞÜŞ EĞİLİMİ
"Toplumun Görünümü 2023" raporu, Türkiye genelinde ev sahipliği oranlarının düşüşte olduğunu ve kiracı olmanın giderek daha yaygın bir durum haline geldiğini ortaya koyuyor. Özellikle İstanbul, Batman ve Gaziantep'te kiracı oranlarının en yüksek olduğu iller arasında yer alıyor. Raporda, son on yılda özellikle Doğu Anadolu'da ev sahibi olma oranlarında ciddi düşüşler yaşandığına dikkat çekiliyor.
YAŞAM ALANI SIKINTISI
Türkiye'deki hanelerin büyük bir kısmı, yaşadıkları konutlarda yeterli yaşam alanına sahip olmadıklarını belirtiyor. İstanbul ve Ege gibi bölgelerde insanlar daha küçük evlerde yaşarken, Doğu Anadolu'da konut büyüklükleri artıyor. Ancak bu durum, genel olarak yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkiler yaratıyor.
KONUT ERİŞİMİ VE EŞİTSİZLİKLER
Dr. Elyesa Koytak, konut erişiminin azalmasının eşitsizlikleri derinleştirdiğini ve özellikle gençler için büyük bir sorun teşkil ettiğini vurguluyor. Koytak, konut politikalarının bölgesel ihtiyaçlar doğrultusunda şekillendirilmesi gerektiğini ve İstanbul'un kira ve konut stokları açısından özel bir politika gerektirdiğini belirtiyor. Raporda, Güneydoğu Anadolu'daki hızlı şehirleşme ve kiracılık oranlarına dikkat çekilerek, bu bölgelerde de konuta erişimle ilgili özel politikaların hayati önem taşıdığına işaret ediliyor.
