Çin, Basra Körfezi'nin petrol rezervlerini geride bırakabilecek potansiyeldeki bir enerji kaynağı olan gaz hidratlarını incelemek amacıyla, dünya üzerinde ilk kez kalıcı bir deniz altı araştırma merkezi inşa etmeye başladı.
Derin deniz yaşam alanı, altı araştırmacının buz içinde hapsolmuş bu kristal metan oluşumlarını çözümlemek için aylarca sürecek görevler için yaşayacağı metan açısından zengin "soğuk sızıntı" bölgelerinde inşa edilecek. Pekin, projeyi 1 Mart 2025'te resmen yürürlüğe koydu.
Yaklaşık 80 milyar ton petrol eşdeğeri enerjiye sahip olan ve Körfez'in kanıtlanmış 50 milyar tonluk petrol rezervlerini önemli ölçüde aşan bu devasa hidrat yatakları, küresel enerji dengelerini yeniden şekillendirme potansiyeline sahip.
2030 yılında faaliyete geçmesi tasarlanan bu derin deniz istasyonu, Çin'in bu sınırı haritalama konusunda en iddialı teşebbüsünü temsil ediyor.
BÖLGENİN GERİLİMİ YÜKSEK
Askeri perspektiften bakıldığında, bu proje bir araştırmanın ötesinde; çekişmeli bir bölgede stratejik bir manevradır. Güney Çin Denizi, askeri anlamda hassas bir noktadır. Çin'in ilk olarak 1947'de çizdiği dokuz çizgi, Vietnam, Filipinler, Malezya ve Brunei'nin toprak iddialarıyla çakışıyor. Vietnam, Paracel ve Spratly Adaları'nı talep ediyor ve 1974 ile 1988'de Çin ile çatıştı.
Filipinler, özellikle Scarborough Sığlığı ve Spratly Adaları'nın bazı kısımlarında Çin'in iddialarına karşı çıkıyor. 2016'da Daimi Tahkim Mahkemesi, Çin'in dokuz çizgi çizgisinin yasal bir temelinin olmadığına karar verdi, Pekin bu kararı reddetti. Karara rağmen, Çin gemileri bu bölgelerde baskı kurmaya devam ediyor.
ABD de bu bölgede önemli bir rol oynuyor. Hiçbir şey iddia etmiyor ancak Çin'in iddialarına karşı koymak için Güney Çin Denizi'nden savaş gemileri gönderiyor ve buna "seyir serbestisi" diyor.
ENERJİ, ORDUYU AYAKTA TUTAR
Çin için Güney Çin Denizi, hayati bir stratejik ve ekonomik damar anlamına geliyor. Bu bölgedeki nakliye hatları, petrol ve doğal gaz gibi kritik kaynaklar da dahil olmak üzere yıllık yaklaşık 3,4 trilyon ABD doları değerinde mal taşıyor. Bu suları kontrol etmek, Çin'e küresel ticaret üzerinde önemli bir kaldıraç sağlıyor ve jeopolitik etkisini güçlendiriyor.
Enerji, orduyu ayakta tutar. Dünyanın en büyük enerji tüketicisi olan Çin, gücünün büyük bir kısmını kömürden, kuvvetlerini beslemek içinse Orta Doğu'dan gelen petrolden elde ediyor. Güney Çin Denizi'ndeki derin deniz araştırma merkezi, okyanus tabanının altında buzda hapsolmuş metanı, yani gaz hidratlarını hedefliyor.
Metan, kömürden daha temiz yanar, karbondioksit emisyonlarının yaklaşık yarısını üretir ve Çin'in ithal petrole olan bağımlılığını kademeli olarak azaltabilir. Bu, çalışmak için istikrarlı bir yakıt tedarikine bağlı olan donanması için özellikle önemlidir.
Şu anda Çin'in petrol ithalatının %85'ine yakını Malakka Boğazı'ndan geçiyor. Bu, Malezya ile Endonezya arasında dar ve savunmasız bir geçit noktası ve ABD gibi rakiplerin bir çatışmada potansiyel olarak engelleyebileceği bir geçit. Güney Çin Denizi'nden yerel bir metan tedariki sağlamak bu stratejik savunmasızlığı azaltabilir.
ATEŞ ÜZERİNDEKİ BUZ
Çin başarılı olursa, donanması uzak petrol tedarik rotalarını korumaktan bu tartışmalı sular üzerinde kontrol sağlamaya odaklanabilir. Geçmişte, Basra Körfezi petrolü ABD gibi küresel güçlerin yükselişini körükledi. Metan da Çin için aynısını yapabilir ve ona arka bahçesinden enerji sağlayabilir.
Ancak çıkarmak kolay değil; metanı deniz tabanından çıkarmak zaman ve dikkat gerektirir. Çin'in önerdiği istasyon bunu gerçekleştirmenin bir yoludur.
Çin Bilimler Akademisi'nde deniz jeoloğu olan Profesör Wang Shuhong bunu açıkça şöyle ifade etti: "Bu okyanusları korumakla ilgili. Yakında inşa edilmesini umuyoruz." Askeri açıdan bakıldığında bu, ulusal güvenliği korumak için kaynakların güvence altına alınması anlamına geliyor.
Jiaolong ve Haima gibi gelişmiş sualtı araçlarıyla donatılan araştırma ekipleri, metan emisyonlarını izleyecek, çıkarma tekniklerini değerlendirecek ve mineral açısından zengin "soğuk sızıntı fildişi" içinde bulunan parlayan balıklar ve kabuklular da dahil olmak üzere benzersiz deniz yaşamını kataloglayacak.
Genellikle "ateş üzerindeki buz" olarak adlandırılan gaz hidratları, donmuş haldeyken hacimlerinin 160 katı Metan depolayabilir. Wang, küresel rezervlerin bilinen tüm fosil yakıt yataklarının toplamının iki katı enerji potansiyeline sahip olduğunu tahmin ediyor.
Ancak bu hidratlar sıcaklık ve basınç değişikliklerine karşı oldukça hassastır. Bunları çıkarmak, uygunsuz yöntemler okyanus asitlenmesine veya deniz altı heyelanlarına yol açabileceğinden, patlayıcı bir cihazı kullanmaya benzetilmiştir.
Derin deniz araştırma merkezinin kurulmasıyla bilim insanları gözlem sürelerini önemli ölçüde uzatacak; mevcut 15 saatlik sınırdan benzeri görülmemiş bir şekilde 45 güne, diye belirtti Wang. Deniz tabanı bilgisi güçtür. İstasyon, Güney Çin Denizi'nin tabanını ayrıntılı olarak gösteren soğuk sızıntıları ve metan birikintilerini haritalayacak. Bu, savunmaları gizlemeye, tuzaklar kurmaya veya tehditleri tespit etmeye yardımcı olur.
RİSK YÜKSEK
Bu, tıpkı Basra Körfezi'nin petrol zenginliğinin bir zamanlar küresel güç dengelerini şekillendirmesi gibi enerji jeopolitiğini de değiştirecektir. Uzak tedarik rotalarına güvenmek yerine, Çin donanması yakın suları güvenceye almaya odaklanabilir ve bölgesel etkisini güçlendirebilir.
Fakat riskler önemlidir. Metan hidratlarının çıkarılması oldukça karmaşıktır ve kazara salınımlar ciddi sonuçlara yol açabilir.
Metan, sera gazı olarak karbondioksitten 25 kat daha güçlüdür; bu da kontrolsüz sızıntıların küresel ısınmayı hızlandırabileceği, deniz altı heyelanlarını tetikleyebileceği ve hatta deniz operasyonlarını aksatabileceği anlamına gelir.
Metan akışları yakından izlenirken, herhangi bir yanlış hesaplama ters tepebilir, Çin'in konumunu zayıflatabilir ve ABD deniz kuvvetlerinin varlığını yeniden öne sürmesi için bir fırsat yaratabilir.
Basra Körfezi'ndeki petrol patlamasının aksine, metan çıkarma işlemi teknik olarak zorlu olmaya devam ediyor ve jeopolitik anlaşmazlıklar ilerlemeyi yavaşlatabilir.
Çin başarılı olursa, enerjiyi güvence altına alma, teknolojisini ilerletme ve Güney Çin Denizi üzerindeki kontrolünü genişletme konusunda büyük bir avantaj elde edecektir. Ancak şimdilik bu hamle, küresel askeri güçler tarafından yakından izlenen yüksek riskli bir rekabettir.