Yıllarca İstanbul’un taşı toprağı altın dediler, buna kendimizi kaptıran bizler Kahramanmaraş’ın taşını toprağını unuttuk. Oysa ki Kahramanmaraş’ın taşı toprağı da altın…
Altın' ı bilmeyenlerin çoğu topraktan çıkartılmış halini görseler onun altın olduğunu bilmezler. Bizim topraklarda öyle işte. Bakıyoruz göremiyoruz, bilemiyoruz.
İşte orada, ta uzakta bile değil, Türkoğlu ilçesinin güneydoğu kısımlarında 24 km uzunluk ve 5-6 km genişliğe sahip Gavur Gölü denen bir yer var. Bugün nesli yok sayılan ve yoğurdu, sütü nerdeyse altın pahası olan Mandalar yok artık. Yetiştirilemiyor. Bataklık olmazsa yetiştirilmesi zor. Ama diğer yandan da zamanında Mandaların yetiştirildiği,yuvası olan Gavur Gölü ve civarı yıllardan beri kurutulmaya çalışıldı. Diğer yandan bataklık olan yerlerde, doğal bitkiler çeşitleri de fazlalaşıyor.
Bu konuda yetkililer düzenli bir çalışma yaparlarsa hem ekonomik açıdan, hem de sosyal açıdan pek çok olumlu etkisi olacağı gayet açık. Zaten bu konuda, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Saltalı’ nın da çalışmaları bulunuyor. Gerçekten iş yapmak isteyen bürokrasi bu çalışmalardan faydalanabilir.
İşte KSÜ Öğretim Üyesi Kadir Saltalı'nın hazırladığı çalışma:
Gavur Gölü Manda Yetiştirme Havzası;
K.Maraş'ın 22 km güneyinde, Türkoğlu ilçesinin güneydoğu kısımlarında 24 km uzunluk ve 5-6 km genişliğe sahip Gavur Gölü bulunmaktadır. Bu alanın bir kısmı DSİ atarafından 1950-60 yıllarda kanallar açılarak kurutulmuştur. Gavur Gölü havzasının tabanını eski ve yeni alüvyonlar ve bataklık kalıntıları oluşturmaktadır. Günümüzde Büyük Göl denilen alan göl özelliğini korumakta olup, bataklık, sazlık ve kamışlık özelliği devam etmektedir (Okumuş, 2010). Göl havzası bahar aylarında genişlemekte bataklık alanlarda bol miktarda doğal bitkiler gelişmektedir. Havzada yetişen bitkiler manda gibi bataklık ve sulak ortamı seven hayvanlar için doğal beslenme ve yaşam ortamı sağlamaktadır. Diğer hayvanların yaşam ortamı bulamadığı bataklık ve sulak alanlarda yetişen bitkileri et ve süte dönüştürebilecek en uygun hayvan mandadır. Bu nedenle gölün çevresinde bulunan köyler manda yetiştiriciliği konusunda eğitilerek hayvancılık yaygınlaştırılabilir. Gavur Gölü havzasında 1960-70 yıllarında manda yetiştirildiği bölgede yaşayan insanlar tarafından ifade edilmektedir. Aynı zamanda göl çevresinde manda (et-süt) yetiştiricileri için kırsal kalkınma projeleri ile destekler verilerek entegre üretim geliştirilebilir .
K.Maraş Andırın İlçesinde Aslantaş Barajı Gölü Havzası vardır. Bu baraj K.Maraş ve Osmaniye sınırlarında Ceyhan Nehri üzerinde, sulama, taşkın kontrolü ve elektrik enerjisi üretimi amacı ile 1975-1984 yılları arasında inşa edilmiştir. Baraj Çukurova’nın 150.000 hektarlık bir alanını sulamaktadır. Barajın Kuzey yönünde Yeşilova havzasında bulunan Emirler, Anacık, Akçakoyunlu, Gökahmetli, Kumarlı, Bektaşlı ve Kıyıkçı köyleri manda yetiştiriciliği için uygun alanlardır. Barajda Ocak-Şubat- Mart-Nisan aylarında su seviyesi maksimum konuma gelmekte, Haziran ayından itibaren sulamaların başlaması ile baraj suyu çekilmektedir. Baraj suyunun çekildiği dönemlerde hayvanlar için uygun yayılım alanı oluşmaktadır. Suyun çekildiği dönemlerde çamur ve sulak alanlarda yetişen bitkileri et ve süte dönüştürebilecek en uygun hayvan mandadır. Bu alanlarda 1980-85 yıllarına kadar ilgili köylerde manda yetiştiriciliği yapılmaktaydı. Ceyhan nehri ve Andırın Çayı çevresinde manda yetiştiren köylerin Baraj havzası içerisinde kalması ve bu köylerin taşınması ile manda yetiştiriciliği sona ermiştir (Kişisel Görüşme, 2013) . Bölgede manda yetiştiriciliğinin yaygınlaşması hayvancılığımız açısından faydalı olacaktır.
K.Maraş Elbistan ve Afşin ilçelerinin Ceyhan nehri civarındaki köylerde ( Elbistan; Kara Elbistan, Ilgın Beldesi, Yapraklı Köyü, Elbistan Söğütlü çayı çevresindeki köylerde, Afşin; Hüyüklü, Yazıbelen, Sinekli ve Nadır köylerinde) geçmiş dönemlerde manda yetiştiriciliği yapıldığı Elbistan Ziraat Odası Başkanı ve Afşin Belediye Başkanı ile yapılan görüşmelerde ifade edilmiştir. K.Maraş Pazarcık ilçesi Evri, Bağlama ve Bozlar köylerinde geçmiş dönemlerde manda yetiştiriciliği yapıldığı ifade edilmiştir.
Haber-Analiz
Selçuk Kılınç
